آیات مربوط به اسوه و اسوه‌سازی در قرآن کریم را بیان کنید؟ نمونه‌هایی از اسوه‌ها را نام ببرید؟ اسوه‌های خوب و بد در قرآن را با ذکر آیات‌، بی

اسوه‌، به معنای پیشوا، مقتدا، قدوه‌، پیشرو و خصلتی که شخص بدان لایق مقتدایی و پیشوایی می‌گردد... و نمونه پیروی و اقتدا و سرمشق‌، در لغت آمده است‌.(لغت نامه دهخدا، مدخل "اسوه‌".) این واژه کلمه‌ای قرآنی است و در آن سه بار آمده است‌. یک بار در مورد پیامبر اکرم‌(احزاب‌،21) و دو بار در مورد حضرت ابراهیم و پیروانش‌(ممتحنه‌،4و6) قرآن کریم‌، در صدها آیه‌، به اسوه‌سازی و معرفی الگوها با عبارت‌های گوناگون به صورت‌های کلی و عینی پرداخته است‌: کلی‌ّ و عام‌قرآن کریم‌، در آیات متعددی‌، حاوی ویژگی‌ها و ملاک‌های اسوه‌های راستین بشر است‌. و با بیان آن ملاک‌ها آن‌ها را مدح و ستایش می‌کند. گروه‌های انسانی نمونه‌ای‌، چون مخلصان‌(یوسف‌،24) اولوالالباب‌(بقره‌،269) عباد الرحمن‌(فرقان‌،63) متقین (آل‌عمران‌،76) مهتدین‌(توبه‌،18) صالحان‌(آل‌عمران‌،114) مؤمنان‌(مؤمنون‌،1) صابر (بقره‌،155) صادقین‌، مسلمین‌، مسلمات‌، فائزین‌، قانتین‌،(آل‌عمران‌،17) و... از سوی قرآن به جان‌های تشنه مخاطبان معرفی شده‌اند و تصویر کاملی از شخصیت و حالات روحی و ظاهری و زندگی مادی و معنوی این گونه انسان‌ها، ارایه شده است‌. عینی و مصداقی‌معیارها و صفات پیش گفته‌، دارای نمونه‌های عینی و جلوه‌های مجسم نیز هستند که در آیات متعدد، به فراخور فضا و شرایط مخاطبان معرفی شده‌اند. در این مسیر، قرآن کریم سه شیوه را برگزیده است‌: 1. تصریح به نام اشخاص‌ـ معرفی حضرت ابراهیم و پیروانش‌; "قَدْ کَانَت‌ْ لَکُم‌ْ أُسْوَة‌ٌ حَسَنَة‌ٌ فِی‌َّ إِبْرَ َهِیم‌َ وَالَّذِین‌َ مَعَه‌;(ممتحنه‌،4) ـ تمجیدو معرفی حضرت موسی‌; "وَ اذْکُرْ فِی الْکِتَـَب‌ِ مُوسَی‌ََّ إِنَّه‌ُ کَان‌َ مُخْلَصًا وَکَان‌َ رَسُولاً نَّبِیًّا ;(مریم‌،51) ـ معرفی اسماعیل‌، یسع‌، ذوالکفل‌;(ص‌،48) ـ دربارة چهار تن از انبیا;(انعام‌،85) 2. معرفی اشخاص با القاب‌ـ معرفی حضرت رسول اکرم "لَکُم‌ْ فِی رَسُول‌ِ اللَّه‌ِ أُسْوَة‌ٌ حَسَنَة‌;(احزاب‌،21) ـ شناساندن آسیه همسر فرعون‌; (تحریم‌،11) ـ معرفی صاحب یاسین (یس‌،20) ـ معرفی مؤمن آل فرعون‌; (مؤمن‌،28) 3. معرفی جماعت‌ها و گروه‌های اسوه‌ـ امت رسول خدا; "مُّحَمَّدٌ رَّسُول‌ُ اللَّه‌ِ وَ الَّذِین‌َ مَعَه‌ُ أَشِدَّآءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَمَآءُ بَیْنَهُم‌;(فتح‌،29) و (آل‌عمران‌،110) ـ جماعت نیکان‌; (انسان‌،5) ـ اصحاب کهف‌; (کهف‌،13) ـ سحره فرعون‌;(آل‌عمران‌،133) شایان ذکر است‌، اسوه‌های قرآن دارای مراتب و درجه‌های متفاوتند. با جستجو در آیات و روایات و تفاسیر و سیرة انبیأ، چنین به نظر می‌رسد که جز شخصیت حضرت محمد اسوه تمام عیار دیگری در عالم انسانی و در قلمرو قرآن یافت نمی‌شود. او است که تمام فضایل اخلاقی معنوی و تربیتی و منصب‌های الهی را در خود گرد آورده و خاتم پیامبران و جامع شرایع و ادیان و اسوه اسوه‌های قرآن گردیده است‌. الگوهای نامطلوب‌چنان که گذشت "اسوه‌" در واقع کسی است که دارای خصلت نیک است و به همین جهت شایستگی مقتدایی را دارد. لذا در اصطلاح قرآنی به افراد ناباب و نامطلوب اسوه گفته نمی‌شود. اگرچه در فارسی ما، از هر دو گروه به عنوان "الگو" نام می‌بریم‌. بهرحال‌، برخی از الگوهای نامطلوب که قرآن کریم برای عبرت دیگران از آنان یاد برده عبارتند از: ـ زندگی قارون‌، سمبل سعادت برای دنیاپرستان‌; (قصص‌،79) ـ زنان حضرت نوح و حضرت لوط; (تحریم‌،10) ـ کنعان پسر حضرت نوح‌; (هود،42) ـ فرعون و هامان‌;(عنکبوت‌،39) ـ آزر; (انعام‌،74) ـ ابولهب و همسرش‌; (مسد،1ـ4)(ر.ک‌: اسوه‌های قرآنی و شیوه‌های تبلیغی آن‌، مصطفی عباسی مقدم‌، ص 32ـ60، دفتر تبلیغات اسلامی‌.)