با توجه به آیه 31 سورة نور، حرمت نمایان شدن بیشتر از گردی صورت را بیان فرمایید، چون بیشتر خانم‌ها به آن توجه ندارند و چانه‌شان پیداست‌، و من

آیه‌های 31 سورة نور، 53 و 59 سورة احزاب از جمله آیاتی هستند که در رابطه با حجاب است‌. ترجمه قسمتی از آیة 31 سورة نور چنین است‌: "و به زنان با ایمان بگو: دیدگان خود را ]از هر نامحرمی‌[ فروبندند و پاکدامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نکنند، مگر آن‌چه ]طبعاً[ از آن‌ها پیداست و باید روسری خود را بر گردن خویش ]فرو[ اندازند، و زیرورهایشان را جز برای شوهرانشان یا برادرانشان و... آشکار نکنند." بر اساس آیات قرآن کریم و روایات دو نکتة مهم به دست می‌آید: 1. حجاب و پوشش برای زنان واجب و از جمله ضروریات اسلام است‌. 2. زن باید تمام اعضای خود را به استثنای صورت و دستها (از مچ به پایین‌) بپوشاند. البته دستور حجاب فقط در مورد بانوان نیست‌، بلکه مردها نیز باید شؤون اسلامی را رعایت کنند; چنان‌که آیة 31 سورة نور آن را بیان کرده است‌. پرسشگر محترم‌، دقت در الفاظ آیة فوق نیز می‌تواند حرمت نمایان شدن‌، بیشتر از گردی صورت را در نزد نامحرم ثابت نماید، زیرا در جمله‌: "و لیضربن‌ّ بخمرهن‌ّ علی جیوبهن‌ّ"، "خمر" جمع "خمار"، در اصل‌، به معنی پوشش است‌، ولی معمولاً به چیزی گفته می‌شود که زنان با آن سر خود را می‌پوشانند (روسری‌). "جیوب‌" جمع "جیب‌"، به معنی یقة پیراهن است که از آن تعبیر به گریبان می‌شود و گاه به قسمت بالای سینه به تناسب مجاورت با آن نیز اطلاق می‌شود. از جمله فوق استفاده می‌شود که زنان قبل از نزول آیه‌، دامنة روسری خود را به شانه‌ها یا پشت سر می‌افکندند، به طوری که گردن و کمی از سینة آن‌ها نمایان می‌شد، قرآن دستور می‌دهد، روسری خود را بر گریبان خود بیفکنند تا گردن و آن قسمت از سینه که بیرون است‌، مستور گردد. در اینکه آیا حکم حجاب‌، صورت و دست‌ها، حتی از مچ به پایین را نیز شامل می‌شود یا نه‌، در میان فقها بحث فراوان است‌، بسیاری عقیده دارند که پوشاندن این دو (وجه و کفین‌" از حکم حجاب مستثنی است‌، در حالی که بعضی فتوا به وجوب پوشاندن داده‌، یا حداقل احتیاط می‌کنند، البته آن دسته که پوشاندن این دو را واجب نمی‌دانند نیز، آن را مقید به صورتی می‌کنند که منشأ فساد و انحراف نگردد و گرنه واجب است‌، آن قسمت‌ها را هم بپوشانند. اما قرائنی که بر این استثنأ و تأیید قول اول وجود دارد این است که‌: 1. استثنأ "زینت ظاهر"، در آیه فوق خواه به معنی محل زینت باشد، یا خود زینت‌، دلیل روشنی است‌، بر این که پوشاندن صورت و کفین لازم نیست‌. 2. دستوری که آیة فوق در مورد انداختن گوشة مقنعه به روی گریبان می‌دهد، مفهومش پوشاندن تمام سرو گردن و سینه است و سخنی از پوشانیدن صورت در آن نیست‌. 3. روایات متعددی نیز در این زمینه و در تفسیر آیه فوق وارد شده است که شاهد این مدعا است‌; مثلاً در روایتی از امام صادق‌، سؤال شد: نگاه کردن به چه قسمتی از بدن زنان‌، برای مردان نامحرم‌، حلال است‌؟ "فرمود: صورت و کفین و روی پاها"(وسایل الشیعه‌، شیخ حر عاملی‌; ج 14، ص 146، دارالکتب الاسلامیة‌.) البته‌، همان گونه که گذشت‌، این حکم در صورتی است که سبب سوء استفاده و انحراف نگردد. وانگهی‌، استثنأ وجه و کفین از حکم حجاب‌، مفهومش این نیست که جایز است‌، دیگران عمداً نگاه کنند، بلکه در واقع این یک نوع تسهیل برای زنان در امر زندگی است‌.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، ج 14، ص 449.) از نظر فقها و مراجع بزرگوار تقلید، پوشیدن تمام بدن زن از نامحرم بالغ و همچنین نامحرم‌ِ نابالغ‌ِ ممیز (کسی که نزدیک بلوغ است و خوب و بد را می‌فهمد) به جز قرص صورت و دست‌ها تا مچ واجب می‌باشد. مراد از قرص صورت اندازه‌ای از گردی صورت است که در وضو شستن آن واجب است‌، و آن عبارت است از بالای پیشانی یعنی جائی که موی سر می‌روید تا آخر چانه (مرز بین پائیین‌ترین قسمت صورت با زیر صورت‌) و از نظر پهنا به مقداری که میان انگشت وسط و شست قرار می‌گیرد. بنابراین پوشاندن زیر چانه نیز واجب است چون در هنگام وضو شستن آن واجب نیست‌.(ر.ک‌: توضیح المسائل مراجع‌، ج 1، ص 463; ج 2، ص 417 ـ 418، دفتر انتشارات اسلامی‌.)