از نظر قرآن، بهترین تمدن، چه تمدنی است؟

قرآن مجید، ضمن تذکر و راهنمایی انسان برای رسیدن به بهترین تمدن یا آرمان شهر، در آیات متعددی به نحو ملموس و عینی، با ذکر نمونههایی از تمدنهای گذشته، عوامل انحطاط و سقوط، و همچنین عوامل رشد و تعالی آنها را بیان میکند. بهترین تمدن یا آرمانشهر اسلامی و قرآنی، همان جامعه و تمدن مهدوی است که با ظهور حضرت تحقق میپذیرد. تمدن ایدهآل، تمدنی است که: 1. قانون همه جانبه و کامل، زیر بنای نظم اجتماعی آن باشد; قانونی که زمینة رشد و شکوفایی انسان را در بُعد مادی و معنوی فراهم کرده باشد و این قانون، جز از راه وحی و مکتب انبیا برای انسان، قابل دسترسی نیست.(أَنزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَـَب) 2. دولت مردان و مجریان آن، انسانهای صالح و پاکی باشند، و تقسیم قدرت، بر اساس لیاقت و شایسته سالاری باشد که بهترین نمونه آن را در صورت حکومت حضرت مهدیغ مشاهده خواهیم کرد، قرآن مجید میفرماید: "وَ لَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الاْ ئَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّـَـلِحُونَ ;(انبیأ،105) و ما بعد از تورات در زبور نوشتیم که البته بندگان نیکوکار من، ملک زمین را وارث خواهند شد." اگر قانون و اجرای آن به نحو مطلوب و صحیحی در جامعه، مطرح باشد، همه نهادهای جامعه، به سمت و سوی ترقی و رشد حرکت کرده و تمدن واقعی را رقم میزنند که در آن سعادت انسان و رشد معنوی و مادیاش تأمین میشود. معمولاً برای جامعه، پنج نهاد اصلی را بر میشمارند: نهاد خانواده، اقتصاد، حقوق، حکومت، آموزش و پرورش. قرآن، به همه اینها پرداخته و ارزش مداری و واقعگرایی را در همة آنها، لِحاظ نموده است. نهاد خانواده، طبیعیترین عامل برای زندگی اجتماعی به شمار میرود. جامعه ایدهآل، جامعهای است که به تشکیل این نهاد اهمیت بدهد. قرآن مجید، با تأکید بر اصل ازدواج، آن را مایة آرامش انسان معرفی نموده و روایات ما به پیروی از قرآن، ملاک و ارزشها را در اینباره معرفی نمودهاند. قرآن مجید، سرپیچی از این عامل مهم را سبب انحطاط تمدن میداند; هم چنان که در جریان قوم لوط، به این مطلب اشاره شده است. نهاد اقتصاد و معیشت، طبیعیترین نیازی است که افراد احساس میکنند برای تأمین آن میبایست تلاش کرده و نیازهایشان را تأمین نمایند. تشویق مردم به کار و تقسیم و توزیع عادلانه منابع و ثروتها که، مسئلهای است که اسلام در این زمینه متذکر میشود. نهاد حقوقی، با وضع قوانین عادلانه و واقعنگر، روابط حقوقی بین افراد را تنظیم میکند، هم چنین اسلام دربارة وظایف حکومت نیز مطالبی بیان کرده است. از باب نمونه، قرآن برای تأمین امنیت مال و ناموس افراد از دشمنان و توطئهگران داخلی و خارجی، به تهیه لشکر قوی و استوار دستور میدهد: "وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّة;(انفال،60) خودتان را مهیا نمایید تا آن مقدار که میتوانید." هم چنین در بُعد آموزش، نیز قرآن، ضمن طرح ارزش علم و دانش، به جهتدهی آن در مسیر خدمت به مردم و عبودیت خدا میپردازد.(برگرفته از علل انحطاط تمدنها از دیدگاه قرآن، احمد علی قانع، نشر سازمان تبلیغات اسلامی.) به طور خلاصه میتوان گفت: تمدن ایدهآل قرآنی، تمدنی است مبتنی بر تعالیم دینی و وحیانی که، مجریان آن، صالحان و پاکانند و تمام زمینههای رشد انسانی، اعم از مادی و معنوی را توسعه میدهند که ما شاهد تحقق آن به صورت کامل، در زمان ظهور حضرت مهدیغ خواهیم بود، که علم، عدالت، معنویت و آزادگی، در اوج رشد و شکوفایی خواهد بود. برای مطالعه و کسب اطلاعات بیشتر از تمدن قرآنی، میتوانید به کتاب علل انحطاط تمدنها از دیدگاه قرآن، نوشته آقای احمد علی قانع، مراجعه فرمایید.