از نظر قرآن امر به معروف و نهی از منکر وظیفة همة مسلمانان است‌، یا وظیفة عده‌ای یا گروهی خاص‌ّ است‌؟

در آیة 104 از آل‌عمران آمده است‌: "وَلتکن مِنکُم أُمّة یَدعُون إِلَی الخَیْرِ وَ یَأمُرُون‌َ بِالمَعرُوف‌ِ وَ یَنهَون‌َ عَن‌ِ المُنکَر...; و باید از میان شما، گروهی باشند که مردم را به سوی خیر دعوت‌، و امر به معروف و نهی از منکر کنند..." در این آیه شریفه و آیات دیگر قرآن کریم (اعراف‌، 157; حج‌، 41; لقمان‌، 17 و...) به دو وظیفة مهم و بزرگ اجتماعی اشاره شده است‌: "معروف‌" که در لغت به معنی کار شناخته شده و مراد از آن در قرآن کریم‌، کارهای پسندیده اعم از واجب و مستحب است‌، و "منکر" که در مقابل‌ِ معنی معروف و به معنی "ناشناخته‌" است و مراد از آن در قرآن کریم گناه است‌. دین مبین اسلام از تمامی مسلمانان خواسته که جهت حفظ اجتماع از افراد شرور و انحرافات و مفاسد اجتماعی‌ِ آنان‌، و همچنین تداوم و بقا و حیات جامعه اسلامی برای زنده کردن این دو وظیفه مهم قیام کنند. آنچه از این آیه به انضمام آیات دیگر، مثل آیة 110 همین سوره و آیة "و تواصوا بالحق‌" سورة والعصر به دست می‌آید، این است که این دو وظیفه‌، بر عموم مسلمانان واجب است‌; یعنی فردفرد افراد اجتماع‌، برای به پا داشتن و اقامة آن با نظارت عمومی خودشان باید به آن عمل کنند. در روایات معتبر نیز بر اهمیت اجرای این دو فریضة مهم تأکید شده که بعضی از آن روایات چنین است‌: 1. امام باقر7 می‌فرماید: "ان الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر فریضة عظیمة بها تقام الفرائض‌; امر به معروف و نهی از منکر، دو فریضة بزرگ الهی است که بقیة فریضه‌ها با آنها برپا می‌شوند." 2. پیغمبراکرم‌می‌فرماید: "مَن اَمَرَ بالمعروف وَ نَهی‌َ عَن‌ِ المُنکر فهو خلیفة الله فی أرضِه‌ِ و خلیفة رسول الله و خلیفة کتابه‌; کسی که به معروف امر و از منکر نهی کند، جانشین خداوند در زمین و جانشین پیامبر و کتاب اوست‌." روایات دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که بر اهمیت فوق‌العاده این دو فریضة بزرگ اشاره کرده‌اند. از آیات قرآن استفاده می‌شود که "امر به معروف و نهی از منکر" دو مرحله دارد: 1. مرحلة فردی‌; 2. مرحلة دسته جمعی‌. مرحلة اول وظیفة همة مردم است‌. مرحلة دوم‌، از شئون حکومت اسلامی است‌. لذا در حکومت اسلامی تشکیل یک گروه نظارت بر وضع اجتماعی و سازمان‌های حکومتی‌، لازم است‌. و نیز باید توجه داشت که یکی از مراحل امر به معروف و نهی از منکر، ضرب و جرح و قتل است‌، این مرحله باید به دستور حاکم اسلامی صورت گیرد.(0مستدرک الوسائل‌، محدث نوری‌، ج 4، ص 247، مؤسسة آل‌البیت‌:)