علل انحراف قوم بنی اسرائیل و بازگشت حضرت موسی از کوه طور چه بود؟ با توجه به آیات 141 تا 154 سورة بنی‌اسرائیل‌.

سورة اسرأ (بنی‌اسرائیل‌) 111 آیه بیش‌تر ندارد، و داستان انحراف بنی‌اسرائیل در هنگام رفتن حضرت موسی به کوه طور برای آوردن تورات‌، در این سوره ذکر نشده است‌، بلکه در سوره‌های دیگر این داستان را می‌خوانیم‌. یکی از آن موارد، در سورة بقره است‌، که خلاصة آن چنین است‌. هنگامی که حضرت موسی‌غ در کوه طور به سر می‌برد، "سامری‌" که مردی نیرنگ‌باز بود از این فرصت استفاده کرد و از طلا و جواهراتی که نزد قوم بنی‌اسرائیل بود، گوساله‌ای ساخت که صدای مخصوصی از آن به گوش می‌رسید و بنی‌اسرائیل را به پرستش آن دعوت کرد; بیشتر بنی‌اسرائیل به او پیوستند; جز هارون‌، جانشین و برادر موسی با اقلیتی از آنان که بر آیین توحید باقی ماندند و هر چه کوشش کردند که دیگران را از این انحراف باز گردانند، موفق نشدند. حضرت موسی‌غ پس از بازگشت از کوه طور از مشاه ?¢ این صحنه بسیار ناراحت شد و آن‌ها را سخت ملامت کرد. آن‌ها که متوجه زشتی کار خود شده بودند، در صدد بر آمدند تا توبه کنند. حضرت موسی به آن‌ها فرمود: "یَـَقَوْم‌ِ إِنَّکُم‌ْ ظَـلَمْتُم‌ْ أَنفُسَکُم بِاتِّخَاذِکُم‌ُ الْعِجْل‌َ فَتُوبُوَّاْ إِلَی‌َ بَارِئِکُم‌ْ فَاقْتُلُوَّاْ أَنفُسَکُم‌ْ ذَ َلِکُم‌ْ خَیْرٌ لَّکُم‌ْ عِندَ بَارِئِکُم‌ْ; (بقره‌، 54) ای قوم من‌! شما با انتخاب گوساله (برای پرستش‌) به خود ستم کردید; پس توبه کنید و به سوی خالق خود باز گردید و خود را ]یکدیگر را[ به قتل برسانید; این کار، برای شما در پیشگاه پروردگارتان بهتر است‌". طبق نظر برخی از مفسران‌، مقصود از "قتل نفس‌"، آن است که حضرت موسی‌غ دستور داد تا موحدان‌، خطاکاران (گوساله‌پرستان‌) را اعدام نمایند; ولی بر اساس نظر برخی دیگر، به معنای "همدیگر را کُشتن‌" می‌باشد; به این معنا که حضرت موسی طبق فرمان الهی دستور داد تا تمام کسانی که گوساله‌پرستی کرده بودند، غسل کنند، کفن بپوشند، و در شبی تاریک صف کشیده‌، با شمشیر به حیات یکدیگر پایان بخشند. بنابراین‌، مقصود از قتل نفس‌، "قتل معنوی‌" به معنای تسلط بر نفس و رام کردن و یا سرکوب آن نیست‌; چون قتل به این معنا در قرآن مجید به کار نرفته است‌; علاوه بر آن در روایاتی که در ذیل آیه آمده است نیز، "فاقتلو أنفسکم‌" به معنای قتل جسم (قتل متعارف‌) آمده است‌; نه به معنای قتل معنوی‌.(ر.ک‌: البرهان فی تفسیر القرآن‌، علامه بحرانی‌، ذیل آیة 54 سوره بقره‌، مؤسسة البعثة‌.) شبیه این در شریعت اسلام نیز هست که اگر مرتد فطری (کسی که مسلمان متولد شده‌، سپس از دین خارج شود) توبه کند، توبه‌اش پیش خدا ممکن است قبول باشد; امّا حکمش اعدام است و باید کشته شود تا دین‌، بازیچه نشود و جامعه از این آلودگی‌ها محفوظ بماند. از این آیه استفاده می‌شود که حکم تورات نیز شبیه حکم اسلام بوده است‌; بنی‌اسرائیل با گوساله‌پرستی‌، مرتد فطری شده بودند; لذا حضرت موسی‌غ دستور قتل آن‌ها را به نحو خاصی صادر کرد.(ر.ک‌: تفسیر احسن الحدیث‌، سیدعلی‌اکبر قرشی‌، ج 1، ص 128 ـ 129، واحد تحقیقات اسلامی / المیزان‌، علامه طباطبایی‌، ج 1، ص 189، مؤسسة‌الاعلمی للمطبوعات / تفسیر نمونه‌، آیت‌الله مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 1، ص 253 ـ 256، دارالکتب الاسلامیة‌.)