چگونه می‌توان ظرفیت وجودی خود را بالا برد؟

1. به مقتضای آیات شریفه‌ای از قبیل‌: "وَ لَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی‌َّ ءَادَم‌َ...وَ فَضَّلْنَـَهُم‌ْ عَلَی‌َ کَثِیرٍ مِّمَّن‌ْ خَلَقْنَا تَفْضِیلاً ;(اسرأ،70) و ما فرزندان آدم را بسیار گرامی داشتیم‌... و بر بسیاری از مخلوقات خود برتری و فضیلت کامل بخشیدیم‌." باید بدانیم که در کشتزار وجود انسان‌، در مقایسه با دیگر موجودات‌، بذر کمال‌های فراوانی کاشته شده است و رسالت او، به فعلیت رساندن این کمال‌های بالقوه‌، در بستر اعمال اختیاری آگاهانه خود او است‌. این ویژگی منحصر به فرد در انسان‌، عقلی است که به وسیلة آن‌، حق را از باطل و خیر را از شرّ تشخیص می‌دهد.(المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ذیل آیه شریفه فوق‌; همان‌، ترجمة محمد باقر موسوی همدانی‌، ج 13، ص 262، بنیاد علمی و فکری علامه‌، 1363.) 2. انسان می‌تواند با بهره‌گیری از این دستمایه و ابزارِ شناخت‌ِ برتر و کامل‌تر از آن‌; یعنی وحی‌، گام نهادن در راه زُلال و سازنده عبادت‌، مقاومت در برابر سختی‌ها، ترسیم مسیر حرکت آیندة خود از راه دعاهای خالصانه به درگاه خداوند، آموزش و افزایش سطح آگاهی‌های خود، انجام اعمال صالح‌، تقویت ایمان و... در دو محور اندیشه و عمل‌، خود را در قلمرو سیر تکاملی که قرآن کریم برای او ترسیم نموده است‌، وارد کند. حرکت در این مسیر، سبب شکوفایی حقیقت وجود انسان و در نهایت‌، رسیدن به قله کمال حقیقی او می‌گردد. 3. برخی از آیات قرآن کریم‌، دربارة محورهای برشمرده شده در بند قبل به قرار ذیل است‌: الف ـ تشویق و ترغیب به عبادت‌: "وَ مَا خَلَقْت‌ُ الْجِن‌َّ وَ الاْ ?ًِنس‌َ إِلآ لِیَعْبُدُون‌ِ ;(ذاریات‌،56) جن وانس را تنها برای عبادت خود خلق کرده‌ام‌." ب ـ ترغیب و آموزش و گسترش حوزة آگاهی‌ها: "هَل‌ْ یَسْتَوِی الَّذِین‌َ یعْلَمُون‌َ وَ الَّذِین‌َ لاَ یَعْلَمُون‌َ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُوْلُواْ الاْ ?َلْبَـَب‌ِ ;(زمر،9) آیا دانایان با نادانان برابرند؟" علم مظروف و محتوایی است که هر آن‌چه در ظرف وجود ما وارد شود; به جای آن که آن را لبریز کند و دیگر جایی برای دانستنی‌های بعدی باقی نماند; برعکس این ظرف را آماده پذیرش جدیدتر و بلکه تشنة آن می‌کند. این‌، خود حاکی از آن است که ظرف وجود انسان قابل توسعه است‌. ج ـ ترغیب به دعا: انسان‌، همة مصلحت‌های خود را نمی‌داند; نیز به تنهایی قادر نیست موانع شکوفایی خود را برطرف کند. برای بالا بردن ظرفیت وجودی و حرکت در مسیر صلاح خود، باید همیشه از خداوند یاری بجوید. دعا، پاسخ به چنین نیاز انسان است‌. آیات فراوان در قرآن کریم‌، دربارة دعا آمده است‌. "هُوَ الْحَی‌ُّ لاَ َّ إِلَـَه‌َ إِلآ هُوَ فَـادْعُوه‌ُ مُخْلِصِین‌َ لَه‌ُ الدِّین‌;(غافر،65) و خداوند زنده ابد است ]و[ جز او خدایی نیست‌; پس تنها او را بخوانید و خالصانه بندة او باشید." دعا در حرکت صعودی انسان و به فعلیت رساندن نیروهای نهفته در درون‌; یعنی توسعة ظرفیت وجود، بسیار کارساز و مؤثر است‌. د ـ استقبال از امتحان‌های الهی و بلاها و سختی‌ها: این مسئله آن قدر مهم است که در جا نزدن و دل سرد نشدن در مقابل آن‌ها، انسان را به موقعیت‌های برتر می‌رساند. خداوند، آن‌جا که از به امامت رساندن حضرت ابراهیم‌غ سخن به میان می‌آورد، می‌فرماید: این موهبت او، ثمرة روبه‌رو شدن پیروزمندانة وی با سختی‌هایی بود که برای او قرار داده بودیم‌: "وَ إِذِ ابْتَلَی‌ََّ إِبْرَ َهِیم‌َ رَبُّه‌ُو بِکَلِمَـَت‌ٍ فَأَتَمَّهُن‌َّ قَال‌َ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاس‌ِ إِمَامًا;(بقره‌،124) ]بیاد بیاور[ هنگامی که خداوند، ابراهیم را به اموری چند ]مانند اعمال حج‌، کشتن فرزند، افتادن در فتنة آتش نمرود و...[ امتحان فرمود و او از همة این امتحان‌ها پیروزمند بیرون آمد، به او گفت من تو را به پیشوایی خلق برگزیدم‌." 'û ـ و بالأخره رسیدن به جنّت مأوی‌َ و رضوان الهی‌، که قُلّه‌ای بلند از دامنه‌دار شدن ظرفیت وجودی انسان است‌; وام‌دار ایمان و عمل صالح است‌: "وَ أُدْخِل‌َ الَّذِین‌َ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّـَـلِحَـَت‌ِ جَنَّـَت‌ٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الاْ ?َنْهَـَرُ خَـَـلِدِین‌َ فِیهَا بِإِذْن‌ِ رَبِّهِم‌ْ تَحِیَّتُهُم‌ْ فِیهَا سَلَـَم‌ٌ ;(ابراهیم‌،23) و آنان را که به خدا ایمان آورده و عمل صالح کردند در بهشت‌هایی می‌برد که زیر درختانش نهرهای جاری است و همیشه به فرمان خدا با تحیّت و سلام و احترام در آن بهشت مخلدند."