چگونه میتوان عواطف یک جوان را برانگیخت؟

قبل از پاسخ بیان چند نکتة اساسی در این باره ضروری است: 1. مفهوم عاطفه: واژة "عطف" در فرهنگ عرب در مفهوم توجه و میل چیزی به چیز دیگر به کار رفته است. و در مفهوم اصطلاحی مورد نظر ما نیز همین معنا است با این تفاوت که "عاطفة" مورد نظر ما، عطف و توجه به مطلق نیست; بلکه، محدود به مواردی است طرف توجه انسان، یک انسان باشد نه چیز دیگر انسان که فطرتاً طالب لذت و سعادت است، برای رسیدن به آن از انواع مجاری مانند غرائز، عواطف و... استفاده میکند. 2. عواطف طبیعی اولی و عواطف ثانوی: عواطف اولی، کششهایی است که انسان، بدون آن که نفعی ببرد یا زیبایی خاصی در بین باشد، در خود، نسبت به دیگری احساس میکند. مثل: عاطفة مادر به فرزند و بالعکس، برادری و خواهری، فامیلی و... در این باره به آیات 10، قصص; 40، طه; 42، هود; 45، هود; 116، توبه و... مراجعه شود. عواطف ثانوی، آنها هستند که مطلوب در آنها در اصل، چیز دیگری است و شخص مورد عاطفه، از آن جهت که واسطة دستیابی به آن خواهد بود، مورد محبت قرار میگیرد. مانند عاطفهای که بین معلم و شاگر هست که رابطة تعلیم و تعلّم واسطة پیدایش این عاطفه است، و صرف نظر از آن، این عاطفه بر معلم و شاگرد حاکم نیست. 2. جنبههای ارزشی عواطف: اگر چه عاطفه امری فطری است که خداوند در نهاد انسان قرار داده است; اما، تقویت و تضعیف آن اختیاری است; و پدر، مادر، اقوام، معلم، محصل و هر کسی که به دیگری به نوعی عطوفت دارد، میتوانند در جهتدهی، تقویت، تضعیف، تحریک و خیزش آنها نقش مؤثر داشته باشند، و آنها را به دل خواه خود و بر اساس اصولی صحیح، تربیت کننده و در رشد یا سرکوب عواطف تأثیر بگذارند. مهم، جهتدهی عواطف به ویژه عواطف جوانان ]که از حساسیت خاصی به لحاظ اقتضای سنی برخوردارند[ است. بهترین جهت دهی آن است که عواطف بر مبنای عقل و در مسیر حرکت به سوی خداوند متعال باشد. پیامبر9 بدون این که ذرهای غرض سیاسی داشته باشد یا برای خود باشد در جبهههای جنگ از تحریک عواطف جوانان برای پیروزی اسلام کمک میگرفت; برای آنها آیات جذاب در فضیلت مجاهدان، مؤمنان، شهیدان، پیروزی و... را تلاوت میکرد. به آنها بها میداد: جوانها را فرماندهی میکرد شعرهای توحیدی میخواند، خطابههای بلند و محرک داشت، رجز میخواند و بارها در میادین نبرد میفرمود: کدام جوان غیرتمند حاضر است با فلان دشمن سرسخت اسلام بجنگد. یا نقل است که پیامبر اکرمامام حسن و امام حسینرا نزد مردم میبوسیدند. از آن جا که در بین اعراب بوسیدن فرزند نزد دیگران مرسوم نبود و آن را سبک میشمردند، آن حضرت با این عمل اظهار عاطفه میکند تا عاطفه خود را جهت انسانی بدهد و دیگران درس بگیرند.