عاقبت انسان‌ها بعد از این‌که در قیامت به جزای خود رسیدند و آن‌هایی که لایق بهشت هستند به بهشت رفته و جهنمیان به جهنم رفتند چگونه خواهد بود؟

بهشتیان برای همیشه در بهشت زندگی می‌کنند، و جهنمیان دو دسته‌اند، برخی همچون کافران و منافقان معاند و منکر برای همیشه در جهنم خواهند ماند، و برخی همچون مؤمنان و یکتا پرستانی که گناهانی انجام داده‌اند، و بدون توبه از دنیا رفته و شفاعت شامل حالشان نشده برای مدتی در جهنم باقی خواهند ماند، تا از آلودگی‌ها پاک شوند، سپس وارد بهشت خواهند شد.(ر.ک‌: پیام قرآن‌، آیة الله مکارم شیرازی‌، ج 6، ص 475، مدرسة الامام امیر المؤمنین‌(ع‌) / منشور جاوید، آیة الله جعفر سبحانی‌، ج 9، ص 376، انتشارات مؤسسه سید الشهدأ.) بهشت‌، مکان رسیدن به زندگانی جاودانه است‌; انسان هر چه در این دنیا کاشته است‌، در آن جا درو می‌کند و از آن بهره می‌برد; مقصد نهایی است‌، ملاک انتخاب بدی و خوبی در این دنیاست‌; لذا وقتی به آخرت رسیدیم‌; دیگر معنا ندارد گفته شود، هدف از این مقصد چیست‌؟ بعد از آن چه می‌شود؟ هدف غایی و نهایی از خلقت انسان‌، تکامل و رسیدن به رحمت الهی است‌: "و لذَلک خلقهم‌; (هود، 119) و برای همین (پذیرش رحمت‌) آن‌ها را آفرید"; بنابراین وقتی به هدف نهایی رسید معنا ندارد که پرسیده شود بعد از آن چه می‌شود؟ توضیح این که‌: به عنوان مثال اگر از محصل سؤال کنیم برای چه درس می‌خوانی می‌گوید: برای این‌که به دانشگاه راه یابم‌. باز اگر پرسش کنیم دانشگاه را برای چه می‌خواهی‌؟ می‌گوید برای این‌که دکتر یا مهندس شوم می‌گوییم‌: مدرک برای چه می‌خواهی می‌گوید برای این که فعالیت مثبتی انجام دهم و درآمد خوبی داشته باشم‌. باز می‌گوییم‌: درآمد خوب را برای چه می‌خواهی‌؟ می‌گوید: برای این‌که زندگی آبرومند و مرفهی داشته باشم‌. سرانجام می‌پرسیم زندگی مرفه و آبرومند برای چه می‌خواهی‌؟ در این جا می‌بینیم لحن سخن او عوض می‌شود و می‌گوید: خوب برای این‌که زندگی مرفه و آبرومندی داشته باشم‌، یعنی همان پاسخ سابق را تکرار می‌کند. این دلیل بر این است که او به پاسخ نهایی خویش رسیده که ورای آن پاسخ دیگری نیست‌. در این جا هم می‌گوییم هدف نهایی از زندگی دنیا و عبودیت‌، رسیدن به تکامل و قرب الهی و دریافت رحمت خاصه الهی و بهشت جاودانه است‌، که ماورای آن پاسخ دیگری نیست‌.(ر.ک‌: تفسیر نمونه‌، آیة الله مکارم شیرازی‌، ج 22، ص 393، دارالکتب الاسلامیة‌.) سرای آخرت‌، دار تکلیف نیست‌; بنابراین در آن جا طاعات و عبادات و اعمالی وجود ندارد; امّا بندگان خدا، او را عاشقانه ستایش و حمد می‌کنند; "وَ ءَاخِرُ دَعْوَلـَهُم‌ْ أَن‌ِ الْحَمْدُ لِلَّه‌ِ رَب‌ِّ الْعَـَـلَمِین‌َ; (یونس‌، 10) واپسین خواندشان این است که‌: ستایش برای خدای‌، پروردگار جهانیان است‌." و از حمد و ستایش او لذت می‌برند و در پر تو اعمالی که در این جهان انجام دادند، هم‌چنان سیر تکاملی خویش را ادامه می‌دهند; "وَ لَهُم‌ْ رِزْقُهُم‌ْ فِیهَا بُکْرَة‌ً وَ عَشِیًّا; (مریم‌، 62) هر صبح و شام‌، روزی آن‌ها ]مادّی و معنوی‌[ به بهشت مقرر است‌" و به درجات بالاتری از بهشت می‌رسند که این باعث می‌شود بهره بردن یک‌نواخت از نعمت‌های بهشتی از بین برود و همیشه از نعمت‌ها لذت ببرند.(ر.ک‌: پیام قرآن‌، آیة‌الله مکارم شیرازی‌، ج 6، ص 363، انتشارات مدرسه امیرالمؤمنین‌.) تنها راه آشنایی با بهشت‌، مراجعه به آیات قرآن و روایات است که به طور اجمال به آن‌ها اشاره می‌شود. از مجموع آیاتی که در زمینة بهشت آمده‌، به دست می‌آید که بهشت به صورت باغ‌های بسیار با صفا و بی‌مانند است که قابل مقایسه با باغ‌های این جهان نیست‌، و در قرآن کریم به گونه‌ای ترسیم شده تا برای ساکنان دنیا قابل درک باشد وگرنه حقیقت آن ماورأ درک ماست‌. در بهشت نعمت‌های فراوان مادّی وجود دارد; از جمله‌: باغ‌های بهشتی‌، ساختمان‌ها و قصرها، سایه‌های لذت‌بخش‌، فرش‌ها و تخت‌ها، غذاها و ظرف‌ها، نوشیدنی‌های پاک‌، لباس‌ها و زینت‌ها، همسران بهشتی‌، خادمان‌، پذیرایی‌کنندگان و... . بهشتیان از نعمت‌ها و لذت‌های روحانی نیز بر خوردارند; از جمله‌: احترام مخصوص‌، محیط صلح و صفا، امنیت‌، دوستان با وفا، برخوردهای پر از محبت‌، احساس خشنودی خدا، نظر رحمت خدا به آنان‌، به دست آوردن آن‌چه را که بخواهند و... .(اقتباس از پیام قرآن‌، ج 6، ص 228 ـ 304، نشر مدرسة‌الامام علی‌بن‌ابی‌طالب‌.) در مورد وسعت بهشت هم در قرآن کریم‌، تعبیرهایی نظیر پهنة آسمان و زمین‌; (حدید، 21) "وسعت آسمان و زمین‌" (آل‌عمران‌، 133) و "ملکی عظیم‌" (انسان‌، 20) آمده است‌; البته واضح است که وسعت در این جا همان گستره و پهنا است‌.(پیام قرآن‌، همان‌، 318 ـ 322.) طبق بیان آیة 21 از سورة حدید، خداوند، این بهشت با وسعت را برای پرهیزکاران آماده کرده است‌. ان‌شأالله از بهشتیان باشید و از نعمت‌های آن بهره‌مند شوید. این شمه‌ای کوتاه از معرفی بهشت بود. معرفی کامل آن نیازمند مباحث بسیار طولانی و مفصل است‌.