آیا اگر همة عوامل پیدایش "بدا" نباشد، باز هم "بدا" صورت می‌گیرد; به تعبیر دیگر، آیا بدا در صورت صدقه دادن‌، صله رحم و... برداشته می‌شود؟

بحث "بدا" دربارة علم الهی است‌; امام صادق‌در این باره می‌فرماید: "کسی که گمان می‌کند برای خداوند بدا حاصل می‌شود دربارة چیزی که دیروز نمی‌دانسته‌، از چنین شخصی بیزاری بجویید".(بحارالانوار، علامه مجلسی‌;، ج 4، ص 111، مؤسسة الوفأ.) شیعه معتقد است که خداوند متعال‌، به همه چیز آگاه است‌، حتی پیش از این که بیافریند و بدا دربارة خداوند به معنای ظاهر شدن چیزی که پیش از آن که مخفی بوده‌، منتفی است‌: " إِن‌َّ اللَّه‌َ لاَ یَخْفَی‌َ عَلَیْه‌ِ شَی‌ْءٌ فِی الاْ ئَرْض‌ِ وَلاَ فِی السَّمَآءِ ;(آل عمران‌،5)هیچ چیز در آسمان و زمین‌، بر خدا مخفی نمی‌ماند." بلکه بدا، به این معنا است که خداوند، از اول می‌داند که چه کسی با کارهای خوب یا بدِ خود، سرنوشت خود را عوض می‌کند; برای مثال‌، تقدیر این است که اگر شخصی صله رحم نکرد، شصت سال عمر کند و اگر صله رحم انجام داد، عمرش هفتادسال باشد و خداوند از پیش می‌داند که چه کسی با اختیار خود این کار را می‌کند و چه کسی نمی‌کند; به همین علت می‌فرماید: ".. إِن‌َّ اللَّه‌َ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْم‌ٍ حَتَّی‌َ یُغَیِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِم‌ْ...;(رعد،11) خداوند سرنوشت هیچ قوم ]و ملتی‌[ را تغییر نمی‌دهد، مگر آن که آن چه را در خودشان است‌، تغییر دهند." از این رو، افراد می‌توانند با انجام کارهایی مانند صدقه دادن‌، صله رحم و... سرنوشت خود را تغییر دهند و به هر شکلی که تغییر دهند، قضا و قدر آن‌ها همان است و چنین قضا و قدری را خداوند مقدر فرموده است و در هر صورت‌، خود خداوند از پیش به این که انسان چه خواهد کرد، آگاه است‌.(ر.ک‌: الالهیات‌، آیت الله جعفر سبحانی‌، ج 1، ص 221 ـ 242، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه‌.)