مراد از آیة "انّه هو التواب الرحیم‌" را بیان نمایید.

قرآن مجید، خدای متعال را در چند جا به این صفت خوانده است كه او توبه‌پذیر مهربان است‌. توبه در اصل به معنای رجوع است‌. وقتی می‌گوییم‌: بنده توبه كرده است‌; یعنی از گناه بازگشت كرده نادم و پشیمان شده است‌. وقتی این لفظ به خدا اطلاق می‌شود; یعنی رجوع خدا به بنده و بازگشت او به رحمت بدین معنا كه رحمتی كه به خاطر ارتكاب گناه‌، از بنده سلب كرده بود، بعد از بازگشت او به مسیر اطاعت و بندگی‌، به او باز می‌گردد; به همین خاطر در مورد خدا، توّاب (بسیار بازگشت كننده به رحمت‌) استعمال شده است‌. توبة بنده‌، عمل نیكی است كه به قوه و توان و توفیق الهی‌، محتاج است و همة قوّه‌ها از آن خدا است كه اسباب و توفیق توبه را برای بنده‌، مهیّا نموده زمینه را اوّل آماده می‌كند، تا بنده توبه نماید، و بعد از توبه‌، او را مشمول رحمت می‌كند، كه این توبه‌ای دیگر است‌; از این رو یك توبة بنده‌، به دو توبه خدا محفوف است كه از رحمت او ناشی می‌شود. قرآن می‌فرماید: "ثُم‌َّ تَاب‌َ عَلَیْهِم‌ْ لِیَتُوبُوَّا;(توبه‌،118) این توبه اوّل است‌. در جای دیگر می‌فرماید: "فَأُوْلَغ‌كَ أَتُوب‌ُ عَلَیْهِم‌;(بقره‌،160) و این توبه دوم است و بین این دو توبة الهی‌، توبة بنده قرار دارد. و تناسب آن با رحمت‌، نیز روشن شد كه توبة الهی‌، یعنی رجوع ذات اقدسش‌، با رحمت به سوی بنده‌; به این خاطر، خدا هم توّاب و هم رحیم است و بنده‌، فقط توبه می‌كند و دیگر رحمت برای بنده‌، مطرح نیست‌.(المیزان‌، علامه طباطبائی‌، ج 4، ص 238، جامعه مدرسین / تفسیر نمونه‌، آیت ا... مكارم شیرازی و دیگران‌، ج 2، ص 196، دارالكتب الاسلامیة‌.)