قرآن کریم برای کسب معرفت دینی و اطلاعات علمی دربارة اسلام‌، چگونه راهنمایی می‌کند؟

پرسشگر محترم‌! قرآن کریم‌، به طور کلی برای کسب معرفت راههایی را اعلام می‌کند که به چند شکل می‌باشد که عبارتند از: الف‌) سیر آفاقی و سیر انفسی‌; چنان‌که خداوند متعال می‌فرماید: "سَنُریهِم ءایـَتِنا فِی‌الاَفاق‌ِ و فی اَنفُسِهِم حَتّی‌َ یَتَبَیَّن‌َ لَهُم اَنَّه‌ُ الحَق‌ُّ اَو لَم یَکف‌ِ بِرَبِّکَ اَنَّه‌ُ عَلی‌َ کُل‌ِّ شَی‌ءٍ شَهید;(فصلت‌،53) به زودی نشانه‌های خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آن‌ها نشان می‌دهیم تا آشکار گردد که او حق است‌، آیا کافی نیست که بر همه چیز شاهد و گواه است‌." "آیات آفاقی‌" همچون آفرینش خورشید و ماه و ستارگان با نظام دقیقی که بر آن‌ها حاکم است‌، و آفرینش انواع جانداران و گیاهان‌، کوهها، دریاها با عجائب و شگفتی‌های بی‌شمار، موجودات گوناگون اسرار آمیزش که هر زمان اسرار تازه‌ای از خلقت آن‌ها کشف می‌شود و هر کدام نشانه‌ای بر حقانیت خداوند متعال است‌. "آیات انفسی‌"، همچون آفرینش دستگاههای مختلف جسم انسان و نظامی که بر ساختمان حیرت‌انگیز مغز و حرکات منظم قلب و عروق و بافت‌ها و استخوان‌ها، انعقاد نطفه و پرورش جنین و از همه بالاتر اسرار و شگفتی‌های روح انسان می‌باشد که هر گوشه‌ای از آن کتابی مفصل از معرفت پروردگار و خالق جهان است‌. بنابراین‌، انسان باید با مطالعه و سیر و تفکر و تعقل در آیات آفاقی و انفسی معرفت دینی خود را تقویت نماید.(ر.ک‌: المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ج 17، ص 404 و 405، انتشارات اسلامی‌; نمونه‌، آیة‌ا... مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 20، ص 329 ـ 340، دارالکتب الاسلامیة‌، تهران‌.) ب‌) هر انسانی با استفاده از ابزار معرفتی که در اختیار دارد مانند: حواس‌، عقل‌، دل و... باید از طریق هر یک از این ابزارها بخشی از معارف دینی را کسب کند و در راستای کسب معارف دینی و تقویت بنیة اعتقادی خویش از این ابزار کمگ بگیرد; قرآن کریم می‌فرماید: "واللّه‌ُ اَخرَجَکُم مِن بُطُون‌ِ اُمَّهـَتِکُم لا تَعلَمون‌َ شی ?‹ـًا وجَعَل‌َ لَکُم‌ُ السَّمع‌َ والاَبصـَرَ والاَف ?‹ِدَة‌َ لَعَلَّکُم تَشکُرون‌;(نحل‌،78) و خداوند شما را از شکم مادران خارج نمود، در حالی که هیچ نمی‌دانستید; ولی برای شما گوش و چشم و عقل قرار داد، تا شکر نعمت او بجا آورید." بی‌تردید، شناخت ما نسبت به جهان خارج و سیر در آفاق و... به وسیله ابزاری مانند حواس (گوش‌، چشم و...) عقل‌، دل و... امکان‌پذیر است‌. پس انسان با استفاده از ابزار مختلف و متعدد معرفتی که در اختیار دارد می‌تواند، در راستای کسب معارف دینی بکوشد.(ر.ک‌: پیام قرآن‌، آیة‌ا... مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 1، ص 56 ـ 318، دارالکتب الاسلامیة‌، تهران‌; نمونه‌، آیة‌ا... مکارم شیرازی و دیگران‌، ج 11، ص 334 ـ 342، دارالکتب الاسلامیة‌، تهران‌.) یکی دیگر از منابع مهم کسب علوم و معرفت که می‌توان از آن بهره جست‌، تجربه و عبرت‌آموزی است‌. قرآن کریم همواره انسان‌ها را به تفکر و اندیشه در سرگذشت اقوام مختلف گذشته و درس‌آموزی و عبرت‌گیری فراخوانده است‌; چنان‌که می‌فرماید: "لَقَد کان‌َ فی قَصَصِهِم عِبرَة‌ٌ لاِ ُولِی الاَلبـَب‌ِ ما کان‌َ حَدیثـًا یُفتَری‌َ ولـَکِن تَصدیق‌َ الَّذی بَین‌َ یَدَیه‌ِ وتَفصیل‌َ کُل‌ِّ شَی‌ءٍ وهُدًی ورَحمَة‌ً لِقَوم‌ٍ یُؤمِنون‌;(یوسف‌،111) در سرگذشت‌های آن‌ها برای صاحبان اندیشه درس عبرتی است‌، این‌ها داستان دروغین نبود، بلکه ]وحی آسمانی است و[ با آن‌چه پیش روی او ]کتب آسمانی پیشین‌[ است‌، هماهنگ می‌باشد و شرح هر چیز ]که پایه سعادت انسان است‌[ و هدایت و رحمت برای گروهی است که ایمان می‌آورند."(ر.ک‌: نمونه‌، همان‌، ج 10، ص 95 ـ 102.)