به چه دلیل در قرآن كریم‌، به برخی از موضوعات‌، طولانی و تكراری پرداخته شده‌، امّا بعضی از موضوعات یا مطرح نشده و یا بسیار كوتاه و مبهم‌، بی

نخست آن كه‌: قرآن مجید، برای هدایت جامعه بشری ما نازل شده و آن چه در این مسیر لازم است‌، بیان گردیده است و نمی‌توان گفت قرآن‌، موضوعاتی را مطرح نكرده است‌. این ادّعا، با آیات قرآن‌، سازگاری ندارد. البته‌، همان گونه كه اشاره شد، قرآن كتاب هدایت است و آن چه به مسئله‌، هدایت‌، متعلّق است را طرح كرده نیازی به طرح موضوعات بیگانه‌، وجود نداشته است‌. این كه قرآن‌، جامع است و امری را فروگذار نكرده‌، در خود قرآن مطرح شده است‌; آن جا كه می‌فرماید: "وَ نَزَّلْنَا عَلَیْكَ الْكِتَـَب‌َ تِبْیَـَنًا لِّكُل‌ِّ شَی‌ْءٍ;(نحل‌،89) و این كتاب را كه روشن‌گر هر چیزی است‌، و برای مسلمانان رهنمود و رحمت و بشارتگری است‌، بر تو نازل كردیم‌." علامه طباطبایی در این‌باره می‌گوید: "قرآن‌، كتاب هدایت‌، برای همة مردم است و آن چه كه به امر هدایت‌، بر می‌گردد و مردم در مسیر هدایت به آن محتاجند، از معارف حقیقی متعلّق به مبدأ و معاد، و اخلاق و قصص و مواعظ را ذكر كرده و بر این اساس قرآن‌، تبیان كل شی‌ء است‌."( تفسیر المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ج 12، ص 324، جامعه مدرسین‌. ) دوم این كه‌: قرآن مجید، تكرار ندارد، گرچه در ظاهر، برخی آیات یا داستان‌ها تكرار شده‌، امّا از لحاظ معنایی‌، تكرار وجود ندارد; برای مثال‌، به آیه كریمة "بسم اللّه الرحمن الرحیم‌" اشاره می‌كنیم كه بیش‌ترین تكرار را از لحاظ عبارت و لفظ، در قرآن دارد. مفسّران عالی‌قدر، این نكته را مطرح نموده‌اند كه قرآن‌، از حیث معنا و محتوا، تكرار ندارد و "بسم اللّه‌" در هر سوره‌ای‌، معنای خاص همان سوره را دارد. نزول تكرار آیه "بسم اللّه‌"، نشانة اختلاف معنا و تفسیر آن‌، در هر سوره است‌. آیه‌های "بسم اللّه‌" در سراسر قرآن كریم‌، گرچه از نظر لفظی یكسان است‌، لیكن از نظر معنوی و تفسیری‌، گوناگون بوده‌، در نتیجه‌، مشترك لفظی است‌. اختلاف معنوی در این آیه‌، از آن رو است كه "بسم اللّه‌" هر سوره‌، جزئی از آن سوره و با محتوای آن هم‌آهنگ می‌باشد و تابلوی آن سوره محسوب می‌شود و چون مضامین و معارف سوره‌های قرآن ،با یكدیگر متفاوت است معنای "بسم اللّه‌" نیز درسوره‌ها، مختلف خواهد بود.( تفسیر تسنیم‌، آیت اللّه جوادی آملی‌، ج 1، ص 290، نشر اسرأ. ) این مدّعا، شواهد فقهی نیز دارد. با این توضیحات‌، قرآن‌، تكرار ندارد و اگر می‌بینیم برخی قضایای تاریخی یا حتّی بعضی آیه‌ها، تكرار شده است‌، از لحاظ معنا و مقصدی كه طرح شده‌، با هم تفاوت دارند و از طرف دیگر، قرآن مجید، تمام موضوعات لازم را طرح كرده‌، امری را فروگذار نكرده است‌; از این رو، قرآن‌، نه تكراری است و نه نقص دارد.