كیفیت نزول وحی بر پیامبر اكرم‌چگونه بوده است‌، آیا صوت قرآن را می‌شنیدند یا به وسیلة قلب‌شان‌، آن را احساس می‌كردند؟

وحی آیات قرآن بر پیامبر6 به دو گونه بوده است‌: 1. مستقیم 2. غیر مستقیم و به واسطة فرشته وحی‌. در وحی مستقیم حالت‌هایی چون احساس سنگینی‌، داغ شدن بدن و عرق ریختن‌، حالتی شبیه به بی هوشی‌، تغییر رنگ چهره و... بر پیامبر6 عارض می‌شد. در روایتی می‌خوانیم‌: حارث بن هشام از پیامبر6 سؤال كرد: وحی چگونه بر شما نازل می‌شود؟ پیامبر6 فرمود: گاهی آن را به صورت زنگ می‌شنوم و آن شدیدترین نوع آن بر من است كه گویی بندهای من از یكدیگر می‌گسلد و در این هنگام مطالب وحی شده را حفظ می‌كنم‌صدای زنگ در این روایت كنایه از صدای پیاپی‌، است‌. این صدای پیاپی‌، وحی مستقیم بوده كه پیامبر6 با تمام وجود به آن گوش فرا می‌داده است‌; چرا كه پیاپی بودن صدا تأثیری نافذ دارد و تا اعماق قلب انسان نفوذ می‌كند و از این جهت است كه پیامبر6 می‌فرماید: گمان می‌كردم كه جان من گرفته می‌شود.(ر.ك‌: آموزش علوم قرآن‌، ترجمه التمهید فی علوم القرآن‌، ج 1، ص 85 و 86، سازمان تبلیغات اسلامی‌.) حالت‌های یاد شده در وحی مستقیم به جهت اوج ارتباط وحی با الهامات غیبی پروردگار و سنگینی وحی است كه بر جسم آن حضرت تأثیر می‌گذارده است‌.(التمهید فی علوم القرآن‌، محمد هادی معرفت‌، ج 1، ص 64، انتشارات جامعة مدرسین‌.) و منظور از آیة "إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْكَ قَوْلاً ثَقِیلاً ;(مزمل‌،5) در حقیقت‌، ما به تو گفتاری گران‌بار القا می‌كنیم‌." نیز همین نوع وحی بوده است‌. در وحی غیر مستقیم‌، جبرئیل‌، واسطة در آوردن وحی بوده است كه گاهی به صورت بشر مجسّم می‌شد و به حضور پیامبر6 می‌رسید; در روایتی از امام صادق‌آمده است‌: جبرئیل هنگامی كه به حضور پیامبر می‌رسید، مانند بندگان می‌نشست و بدون اجازه وارد نمی‌شد."(بحارالانوار، علامه مجلسی‌;، ج 18، ص 256 / تفسیر المیزان‌، علامه طباطبایی‌;، ج 18، ص 79.) بنابراین‌، وحی غیر مستقیم‌، سنگینی و دشواری وحی مستقیم را نداشته است‌. تذكر این نكته لازم است كه پیامبر با تمام روح و روان خویش وحی را دریافت می‌نموده است و چشم و گوش ظاهر بین در این امر دخالتی نداشته است‌، اگر جز این بود، مردم دیگر نیز می‌توانستند همة آن‌چه را پیامبر می‌بیند و می‌شنود، ببینند و بشنوند.